του Αλέξανδρου Χ. Γρηγορίου
Το 1916, ξεκίνησε από τη Σκύδρα, η κατασκευή μίας γραμμής μήκους 28.895/m από Σέρβους στρατιώτες με υλικά της γαλλικής εταιρείας Aine Corbeil. Η γραμμή είχε λίθινη υποδομή και κατευθυνόταν προς την Αριδαία, μέσω της κοιλάδας του ποταμού Μογλένιτσα. Οι σταθμοί του δικτύου ήταν: Βέρτεκοπ (Σκύδρα), Δραγουμάνιτσα (Άψαλος), Κωστούριανη (Ξιφιανή) και Σούμπασκο (Αρδέα). Αργότερα κατασκευάστηκε και δεύτερη γραμμή από την Δραγουμάνιτσα (Άψαλος) μέχρι το Σαχινλέρ (Όρμα) μήκους 13.386/m. Οι κυριότεροι σταθμοί ήταν: Δραγουμάνιτσα (Άψαλος), Πόλιανη (Πολυκάρπη), Μπίζοβο (Μεγαπλάτανος) και (Σαχινλέρ) Όρμα. Το 1918 η γραμμή έκρινε κατά μεγάλο μέρος την έκβαση των επιχειρήσεων του Μακεδονικού μετώπου. Μετά το τέλος του πολέμου η γραμμή αυτή περιήλθε στο Ελληνικό κράτος, το οποίο ανέθεσε (29 Αυγούστου 1923) την εκμετάλλευση στην εταιρεία «Τοπικοί Σιδηρόδρομοι Μακεδονίας» (Chemins de Fer d’Interet Local de Macédoine) του επιχειρηματία Επαμεινώνδα Χαρίλαου. Το εταιρικό κεφάλαιο ορίστηκε στα 10.000.000 δρχ. (100 χιλ. μετοχές των 100 δρχ.), ενώ η διάρκεια της εκμετάλλευσης ορίστηκε στα 50 χρόνια. Η γραμμή η οποία έμεινε γνωστή και σαν τραίνο της Καρατζόβας λειτούργησε κανονικά μόνο για έξι χρόνια. Το 1929 η εταιρεία κήρυξε λοκ-άουτ για να αντιμετωπίσει απεργία του προσωπικού της και ένα χρόνο αργότερα διαλύθηκε λόγω οικονομικών προβλημάτων. Το 1932 η εκμετάλλευση περιήλθε στους Σ.Ε.Κ., αλλά το 1936 διακόπηκε οριστικά η λειτουργία της σαν οικονομικά ασύμφορη. Το ίδιο έτος ολοκληρώθηκε και η αποξήλωση της γραμμής.
 |
| Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός της Σκύδρας (Βέρτεκοπ) τον Δεκέμβριο του 1916. Η φωτογραφία ελήφθη από την Φωτογραφική Υπηρεσία της Γαλλικής Στρατιάς της Ανατολής. © Ministère de la Culture (France) – Médiathèque de l'Architecture et du Patrimoine–Diffusion RMN, No de série: OR513. No tirage: OR077450 |
ΝΟΜΟΙ, ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΥΠΟΥΡΓΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ
Σύμβαση (22 Ιουνίου 1922): «Σύμβασις περί εκμεταλλεύσεως σιδηροδρόμου από Βέρτεκοπ εις Σούμποσκον και κατασκευής προεκτάσεως εις Φούστανην» (ΦΕΚ 151/Α/20-8-1922). Μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου (Ξενοφών Στρατηγός, Υπουργός Συγκοινωνιών, Εμμανουήλ Λαδόπουλος, Υπουργός Οικονομικών και Κωνσταντίνος Πολυγένης, Υπουργός Γεωργίας) και του βιομηχάνου Επαμεινώνδα Χαρίλαου. Ο Χαρίλαος είχε αγοράσει την στρωμένη γραμμή πλάτους 0,60 μ. από την Επιμελητεία της Γαλλικής στρατιάς της Ανατολής. Διάρκεια σύμβασης 50 χρόνια.
Συγγραφή υποχρεώσεων (22 Ιουνίου 1922): «Περί εκμεταλλεύσεως σιδηροδρόμου από Βέρτεκοπ εις Σούμποσκον» (ΦΕΚ 151/Α/20-8-1922). Το ήδη υπάρχον τροχαίο υλικό το οποίο θα τεθεί στη κυκλοφορία απαρτίζεται από: 1) τεσσάρων δικυλίνδρων ατμαμαξών με τρείς άξονες βάρους 6 τόννων, τύπου Decauville Aine, 2) μίας αυτοκινήτου δραιζίνας, 3) είκοσι πέντε μεταλλικών φορταμαξών τύπου Decauville Aine, μετά μικρών παρειών ξυλίνων επί φορείων (boggies) δυναμένων να φέρουν εμπορεύματα βάρους μέχρι 6 τόννων. Από αυτές θα τροποποιηθούν οκτώ (8) εις επιβατάμαξες και δύο (2) εις σκευοφόρους. Το συμπληρωματικό τροχαίο υλικό θα περιλαμβάνει δύο ατμάμαξες δικύλινδρες τύπου Decauville Aine, βάρους 15 τόννων και 60 ανοικτές φορτάμαξες επί φορείων.
Νόμος 2997 (4 Αυγούστου 1922): «Περί κυρώσεως συμβάσεως διά την εκμετάλλευσιν γραμμής σιδηροδρομικής από Βέρτεκοπ εις Σούμποσκον» (ΦΕΚ 151/Α/20-8-1922). Επικύρωση της σύμβασης της 22 Ιουνίου 1922.
Σύμβαση (8 Δεκεμβρίου 1922): «Περί τροποποιήσεως της από 22 Ιουνίου 1922 συμβάσεως περί εκμεταλλεύσεως σιδηροδρόμου από Βέρτεκοπ εις Σούμποσκον και κατασκευής προεκτάσεως εις Φούστανην» (ΦΕΚ 268/Α/13-12-1922). Μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου (Λουκάς Σακελλαρόπουλος, Υπουργός Συγκοινωνιών και Γεωργίου Σίδερη, Υπουργός Οικονομικών και Γεωργίας) και του βιομηχάνου Επαμεινώνδα Χαρίλαου. Τροποιήσεις σε μερικά άρθρα της σύμβασης της 22 Ιουνίου 1922, ιδιαίτερα σε ότι αφορά το τροχαίο υλικό.
Νομοθετικό Διάταγμα (12 Δεκεμβρίου 1922): «Περί κυρώσεως συμβάσεως «περί τροποποιήσεως της από 22 Ιουνίου 1922 συμβάσεως περί εκμεταλλεύσεως σιδηροδρόμου από Βέρτεκοπ εις Σούμποσκον και κατασκευής προεκτάσεως εις Φούστανην» (ΦΕΚ 268/Α/13-12-1922). Κύρωση της τροποποιητικής σύμβασης της 8 Δεκεμβρίου 1922.
Βασιλικό Διάταγμα (19 Δεκεμβρίου 1922): «Περί αναγκαστικής απαλλοτριώσεως κτημάτων διά την κατασκευήν σιδηροδρομικής γραμμής από Βερτεκόπ εις Σούμποσκον» (ΦΕΚ 278/Α/19-12-1922). Τα σχεδιαγράμματα των απαλλοτριώσεων στο συνολικό μήκος της γραμμής (χιλ. 42+281), συντάχθηκαν από τον μηχανικό Α. Πατόφλα.
Σύμβαση (10 Αυγούστου 1923): «Σύμβασις περί εκμεταλλεύσεως σιδηροδρόμου από Βέρτεκοπ εις Σούμποσκον» (ΦΕΚ 243/Α/29-8-1923). Μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου (Λουκάς Σακελλαρόπουλος ως Υπουργός Συγκοινωνιών, Γεώργιος Κοφινάς ως Υπουργός Οικονομικών και Γεώργιος Σίδερης ως Υπουργός Γεωργίας) και του βιομηχάνου Επαμεινώνδα Χαρίλαου. Διάρκεια σύμβασης 50 χρόνια.
Συγγραφή υποχρεώσεων (10 Αυγούστου 1923): «Περί εκμεταλλεύσεως σιδηροδρόμου από Βέρτεκοπ εις Σούμποσκον» (ΦΕΚ 243/Α/29-8-1923). Το υπάρχον τροχαίο υλικό το οποίο θα τεθεί στη κυκλοφορία απαρτίζεται από: 1) τεσσάρων δικυλίνδρων ατμαμαξών με τρείς άξονες βάρους 6 τόννων, τύπου Decauville Aine, 2) μίας αυτοκινήτου δραιζίνας, 3) είκοσι πέντε μεταλλικών φορταμαξών άνευ παρειών επί φορείων (boggies) δυναμένων να φέρουν εμπορεύματα βάρους 6 τόννων. Από αυτές θα τροποποιηθούν έξι (6) εις επιβατάμαξες και δύο (2) εις σκευοφόρους. Το συμπληρωματικό τροχαίο υλικό θα περιλαμβάνει δύο ατμάμαξες δικύλινδρες και 20 ανοικτές φορτάμαξες.
Νομοθετικό Διάταγμα (15 Αυγούστου 1923): «Περί κυρώσεως συμβάσεως μεταξύ του Δημοσίου αφ’ ενός και Επαμ. Χαριλάου αφ’ ετέρου «Περί εκμεταλλεύσεως σιδηροδρόμου από Βέρτεκοπ εις Σούμποσκον» (ΦΕΚ 243/Α/29-8-1923). Διορθώσεις ημαρτημένων στο ΦΕΚ 42/Α/26-2-1924.
ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΣΤΑΣΕΙΣ
| |||
ΓΡΑΜΜΗ ΣΚΥΔΡΑΣ – ΑΡΙΔΑΙΑΣ
| |||
ΣΚΥΔΡΑ ● SKYDRA ΧΘ/Km 000+000
| |||
10.08.1923
|
Κατασκευή Κτιρίου Επιβατών και κρηπιδωμάτων για την μεταφόρτωση εμπορευμάτων. Σύμβαση (10 Αυγούστου 1923) & Συγγραφή Υποχρεώσεων (10 Αυγούστου 1923). (ΦΕΚ 243/Α/29-8-1923).
| ||
04.01.1924
|
Βασιλικό Διάταγμα (4 Ιανουαρίου 1924): «Περί αναγκαστικής απαλλοτριώσεως κτημάτων αναγκαιούντων διά την επέκτασιν σιδηροδρομικής γραμμής Βερτεκόπ-Σούμποσκον» (ΦΕΚ 8/Α/16-1-1924). Κατασκευή και επέκταση του σιδηροδρομικού σταθμού, σε σχέδια του μηχανικού Α. Πατόφλα.
| ||
ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ ● PROFITIS ILIAS ΧΘ/Km 006+425
| |||
10.08.1923
|
Κατασκευή Στάσης Επιβατών. Σύμβαση (10 Αυγούστου 1923) (ΦΕΚ 243/Α/29-8-1923).
| ||
ΝΕΑ ΖΩΗ ● NEA ZOI ΧΘ/Km 012+428
| |||
10.08.1923
|
Κατασκευή Κτιρίου Επιβατών. Σύμβαση (10 Αυγούστου 1923) (ΦΕΚ 243/Α/29-8-1923).
| ||
ΑΨΑΛΟΣ ● APSALOS ΧΘ/Km 018+715
| |||
10.08.1923
|
Κατασκευή Κτιρίου Επιβατών. Σύμβαση (10 Αυγούστου 1923) (ΦΕΚ 243/Α/29-8-1923).
| ||
ΞΙΦΙΑΝΗ ● XIFIANI ΧΘ/Km 024+236
| |||
10.08.1923
|
Κατασκευή Κτιρίου Επιβατών. Σύμβαση (10 Αυγούστου 1923) (ΦΕΚ 243/Α/29-8-1923).
| ||
ΥΔΡΑΙΑ ● IDREA
| |||
10.08.1923
|
Κατασκευή Στάσης Επιβατών δίπλα στη Σιδηροδρομική γέφυρα. Σύμβαση (10 Αυγούστου 1923) (ΦΕΚ 243/Α/29-8-1923).
| ||
ΑΡΙΔΑΙΑ ● ARIDEA ΧΘ/Km 028+400
| |||
10.08.1923
|
Κατασκευή Κτιρίου Επιβατών και κρηπιδωμάτων για την μεταφόρτωση εμπορευμάτων. Σύμβαση (10 Αυγούστου 1923) & Συγγραφή Υποχρεώσεων (10 Αυγούστου 1923). (ΦΕΚ 243/Α/29-8-1923).
| ||
ΓΡΑΜΜΗ ΑΨΑΛΟΥ - ΟΡΜΑΣ
| |||
ΑΨΑΛΟΣ ● APSALOS ΧΘ/Km 000+000
| |||
10.08.1923
|
Κατασκευή Κτιρίου Επιβατών. Σύμβαση (10 Αυγούστου 1923) (ΦΕΚ 243/Α/29-8-1923).
| ||
ΠΟΛΥΚΑΡΠΗ ● POLIKARPI ΧΘ/Km 006+420
| |||
10.08.1923
|
Κατασκευή Κτιρίου Επιβατών. Σύμβαση (10 Αυγούστου 1923) (ΦΕΚ 243/Α/29-8-1923).
| ||
ΜΕΓΑΠΛΑΤΑΝΟΣ ● MEGAPLATANOS ΧΘ/Km 009+700
| |||
10.08.1923
|
Κατασκευή Κτιρίου Επιβατών. Σύμβαση (10 Αυγούστου 1923) (ΦΕΚ 243/Α/29-8-1923).
| ||
ΟΡΜΑ ● ORMA ΧΘ/Km 013+300
| |||
10.08.1923
|
Κατασκευή Κτιρίου Επιβατών. Σύμβαση (10 Αυγούστου 1923) (ΦΕΚ 243/Α/29-8-1923).
| ||
ΓΡΑΜΜΗ ΑΡΙΔΑΙΑΣ - ΦΟΥΣΤΑΝΗΣ
| |||
Ενώ είχε υπογραφεί η σχετική σύμβαση, εν τούτοις ο Επαμεινώνδας Χαρίλαος δεν υλοποίησε ποτέ το έργο. | |||
ΓΡΑΜΜΗ ΟΡΜΑΣ – ΛΟΥΤΡΩΝ ΠΟΖΑΡ
| |||
Ενώ είχε υπογραφεί η σχετική σύμβαση, εν τούτοις ο Επαμεινώνδας Χαρίλαος δεν υλοποίησε ποτέ το έργο. | |||
